نشانه­ های استرس

افراد نسبت به استرس شغلی، پاسخ­ها یا واکنش­هایی را نشان می­ دهند که در متن­های گوناگون مربوط به استرس تحت عنوان نشانه­ های استرس شغلی، مورد بحث قرار گرفته­اند، جکس و بیر (۲۰۰۳) نشانه­ های استرس شغلی واکنش آزار دهنده­ی بالقوه­ای می­دانند که کارکنان نسبت به نشانه­ های استرس، از خود بروز می­ دهند. آنها این نشانه­ها را به سه دسته تقسیم می­ کنند؛ ۱: نشانه­ های روانی۲: نشانه­ های جسمانی ۳: نشانه­ های رفتاری.

۲-۱-۲-۸- منابع استرس شغلی

در میان موقعیت­های گوناگون زندگی، محیط کاری به گونه­ای آشکارا منبع بالقوه و مهمی در بروز استرس محسوب می­ شود. مقدار زمانی که فرد در چنین محیطی صرف می­ کند گواهی بر این مدعا است (ارکوتلو و چافرا، ۲۰۰۶)

تعداد زیادی از منابع استرس شغلی با درجه­های متفاوتی از تاثیرگذاری، مورد شناسایی قرار گرفته­اند. بر طبق گفته­ی (هارول) منابع استرس فردی و سازمانی را می توان به ۵ طبقه تقسیم کرد: ۱-عملکردهای سازمانی (سیستم های پاداش­دهی، عملکردهای وابسته به نظارت و سرپرستی، فرصت­های ارتقا و پیشرفت) ۲-ویژگی­های شغل (سنگین باری، سبکباری، استقلال) ۳-  فرهنگ و جو سازمانی (ارزش کارمند، رشد شخصی، تمامیت وکمال) ۴-روابط بین فردی (با سرپرستان، همکاران و مشتریان) و ۵- ویژگی­های شخصی کارکنان (خصیصه‌های شخصی، روابط خانوادگی، مهارت­ های انطباقی) با توجه به موقعیت­های خاصی که یک شغل را استرس زا می­سازد؛ منابع استرس را می­توان به دو گروه کلی تقسیم کرد: ۱-  فشارزاهای برون­زاد (موقعیت­های شغلی نامطلوب، سنگین باری کار، نبود حمایت، وغیره) ۲-  فشارزاهای درون­زاد (همانند ویژگی های شخصیتی افراد (آنشنیو[۱]، ۲۰۰۶).

در جدول ۳ به طور خلاصه به منابع گوناگون ایجادکننده­ی استرس از دیدگاه صاحب­نظران اشاره شده است.

جدول شماره۲٫منابع گوناگون ایجادکننده­ی استرس

برخی از تعاریفی که در مورد استرس و سبک­های مقابله با آن مطرح شده ­اند مبتنی بر منابع ایجادکننده استرس هستند. فولکمن و موسکووتیز [۲](۲۰۰۴) فرایند مقابله را تفکرات و رفتارهایی که برای مدیریت تقاضای درونی و بیرونی در موقعیت های پرتنش به کار می­روند، تعریف نموده‌اند. در این تعریف منابع تنش زا وقایع و موقعیت­های بیرونی تلقی شده ­اند. در حالی که روان­شناسان پیرو اصالت وجود (برای مثال یالوم ۱۹۸۱) منابع

ایجادکننده استرس و اضطراب را به درون انسان نسبت می دهند. در هر صورت، استرس جزئی از زندگی بشر و اجتناب ناپذیر است. گذراندن اوقات زندگی انسان در سه بخش عمده می گذرد:

سازمان، جامعه و خانواد ه بدیهی است که استرس نیز در هر سه بخش یادشده وجود دارد. پستونجی[۳] (۱۹۹۲) معتقد است سرچشمه استرس در زندگی سه قسمت است :مشاغل و سازمان­ها، مسائل اجتماعی و خانواده .به نظر برخی صاحب­نظران از یک دیدگاه می­توان علل استرس را به دو بخش عمده درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم کرد. تنش زاهای برون سازمانی شامل تغییرات اجتماعی، فناوری، خانواده، جا به جایی، شرایط اقتصادی، نژاد و طبقه اجتماعی و شرایط محیط زندگی از تنش زاهای برون سازمانی محسوب می­ شود. معرفی منابع و عوامل تنش زا بستگی به این دارد که صاحب نظران انسان را از چه دیدگاهی مورد بررسی قرار دهند. پیروان رفتار سازمانی، فرد را درو ن سازمانی و به عبارتی ” سازمانی ” می­دانند و به همین لحاظ منابع استرس را به درون و برون­سازمانی تقسیم می­ کنند. برخی نیز انسان را درون جامعه می بینند و تقسیمات خود را ازمنابع استرس بیشتر به صورت جامعه شناختی ارائه می دهند.

[۱] Antoniou

[۲] Folkmans & Moskowits