تغییرات ایجاد شده در ارزش پولی وثیقه^[۱] شرکت­ها که از تغییر در قیمت املاک و مستغلات آن­ها ناشی شده است به­عنوان یک تغییر بیرونی (خارج از کنترل شرکت) مربه ظرفیت­های تأمین مالی آن­ها است. هم­چنین، تغییرات در قیمت املاک و مستغلات به­عنوان یک تغییر بیرونی مربوط به انتخاب­های سرمایه ­گذاری در سطح شرکت است که منجر به تغییر در ظرفیت­های تأمین مالی است (بالاکریشنان و همکاران، ۲۰۱۴). به­عبارت دیگر، هنگام تغییر (افزایش) قیمت املاک و مستغلات، شرکت­ها به املاک و مستغلات باارزش­تری دسترسی پیدا ‌می‌کنند، که این تغییر منجر به پیدایش وثیقه­های ارزشمندتری برای شرکت­ها شده و در نتیجه ظرفیت­های تأمین مالی آن­ها نیز افزایش پیدا می­ کند.

در پژوهشی چانی و همکاران (۲۰۱۲) به بررسی حساسیت تغییرات خارج از کنترل شرکت در تغییرات ایجاد شده در ارزش وثیقه پرداختند. آن­ها یافتند که در طول دوره ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۷ افزایش در ارزش املاک و مستغلات باعث افزایش بااهمیتی در تأمین مالی برون­سازمانی و سرمایه ­گذاری می­ شود. هم­چنین، از دیدگاه بالاکریشنان و همکاران (۲۱۰۴) کیفیت گزارشگری مالی می ­تواند بر رابطه بین تغییرات در تأمین مالی و سرمایه ­گذاری و تغییرات در ارزش وثیقه تأثیرگذار باشد (بالاکریشنان و همکاران، ۲۰۱۴). از دیدگاه آنان شرکت­های با کیفیت گزارشگری بالاتر از محدودیت در تأمین مالی کمتری برخوردارند؛ دلیل این موضوع آن است که شرکت­های با کیفیت بهتر گزارشگری مالی، عدم تقارن اطلاعاتی بین خود و تأمین­کنندگان بیرونی سرمایه را کاهش می­ دهند و ‌بنابرین‏، برای تأمین مالی به وثیقه کمتری وابسته هستند. در نتیجه، انتخاب­های تأمین مالی و سرمایه ­گذاری این دسته از شرکت­ها، کمتر از تغییرات در ارزش وثیقه­ای تأثیر می­پذیرد (بالاکریشنان و همکاران، ۲۰۱۴).

از دیدگاه استیگلیتز^[۲] و ویس^[۳] (۱۹۸۱) و بنملچ و برگمن (۲۰۰۹) کاهش ارزش وثیقه شرکت­ها دارای دو پیامد بر تأمین مالی آن­ها است؛ اول این که میزان اعتبارات دریافتی آن­ها کاهش می­یابد، دوم، در غیر این­صورت برای جلوگیری از کاهش میزان اعتبارات دریافتی، نرخ بهره افزایش پیدا می­ کند. در ایران نیز، نتایج پژوهش­های انجام شده حاکی از آن است که شرکت­ها در بورس اوراق بهادار تهران تا حدودی در تأمین منابع مالی دارای محدودیت هستند (ستایش و همکاران، ۱۳۹۲). ستایش و همکاران (۱۳۹۲) یکی از دلایل احتمالی این امر را این موضوع می­دانند که سازمان­ های تأمین­کننده منابع مالی احتمالاً به دلیل ریسک بالای سرمایه ­گذاری در شرکت­های بورسی تمایل چندانی به انجام این کار ندارند. ‌بنابرین‏، ‌می‌توان این چنین تصور کرد که در صورت تأمین وثیقه لازم از سوی شرکت­ها به­گونه ­ای که اعتماد اعتباردهندگان را جلب کند، آن­ها می ­توانند فعالیت­های تأمین مالی خود را انجام دهند. ‌بنابرین‏، انتظار بر آن است که در ایران نیز رابطه مثبت بین تغییر در ارزش وثیقه شرکت­ها و تأمین مالی آن­ها وجود داشته باشد.

با وجود این که پژوهش­های انجام شده قبلی در خارج از کشور رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی، تصمیم­های تأمین مالی و سرمایه ­گذاری را تأیید کرده ­اند اما ایران یک کشور در حال توسعه بوده و دارای ساختارهای متفاوت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با کشورهای توسعه ­یافته نظیر آمریکا است و از همه مهم­تر دارای ساختارهای متفاوت نظام بانکی با کشورهای توسعه ­یافته است. ‌بنابرین‏، با توجه به مطالب بالا ‌می‌توان مسأله پژوهش حاضر را ‌به این نحو بیان کرد که آیا تغییرات ایجاد شده در ارزش دارایی­ های وثیقه­ای تأثیری بر کیفیت گزارشگری مالی شرکت­ها در ایران دارد؟ و این که تأثیر کیفیت گزارشگری مالی بر تصمیم­های تأمین مالی و سرمایه ­گذاری چگونه است؟ و آیا تغییرات ایجاد شده در ارزش دارایی­ های وثیقه­ای اثرهای متفاوتی بر تصمیم­های تأمین مالی و سرمایه ­گذاری شرکت­های با کیفیت گزارشگری بالا و پایین می­ گذارد؟

۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

پژوهش حاضر از سه جهت به ادبیات موجود در ایران کمک می­ کند. اول، آن که این پژوهش به شناخت رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و سرمایه ­گذاری کمک می­ کند. بسیاری از پژوهش­های پیشین نشان داده ­اند که کیفیت گزارشگری مالی به­عنوان یک نقش نظارتی مشکل خطر اخلاقی مرتبط با بیش­سرمایه ­گذاری^[۴] را کاهش می­دهد (هوپ^[۵] و توماس^[۶]، ۲۰۰۸؛ مک­نیچولز^[۷] و استابن^[۸]، ۲۰۰۸؛ و فرانسیس^[۹] و مارتین^[۱۰]، ۲۰۱۰). با این حال، پژوهش­های کمی در این زمینه انجام شده است که آیا کیفیت گزارشگری مالی، دارای نقش اطلاعاتی برای کاهش محدودیت در تأمین مالی است؟ (بالاکریشنان و همکاران، ۲۰۱۴). بیدل و همکاران (۲۰۰۹) نشان دادند که در میان شرکت­هایی که دچار کم­سرمایه ­گذاری هستند، کیفیت گزارشگری مالی به­ صورت مثبت بر سرمایه ­گذاری تأثیر می­ گذارد. در این پژوهش از یک تغییر بیرونی در ظرفیت­های تأمین مالی به­منظور مطالعه سازوکار رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و کم­سرمایه ­گذاری استفاده خواهد شد. ‌بنابرین‏، پژوهش حاضر از این دیدگاه دارای اهمیت است که برای اولین بار در ایران نشان خواهد داد که آیا ‌می‌توان از کیفیت گزارشگری مالی به­عنوان جایگزینی برای وثیقه­های مورد نیاز برای تأمین مالی استفاده کرد.

دوم، پژوهش حاضر به شناسایی عوامل تعیین­کننده سیاست­های افشای شرکت­ها کمک می­ کند (به­عنوان نمونه، هیلی و همکاران^[۱۱]، ۱۹۹۹؛ و لئوز^[۱۲] و ورچیا^[۱۳]، ۲۰۰۰) علی­الخصوص در ایران که در راستای اهداف کلان اقتصاد کشور بورس اوراق بهادار تهران نقش قابل توجهی ایفا می­ کند، شناسایی عوامل تعیین­کننده سیاست­های افشای شرکت­ها می ­تواند تأثیر شگرفی در بهبود کارایی بورس و در نتیجه پیشبرد اهداف اقتصادی کشور داشته باشد. به بیان دقیق­تر، پژوهش حاضر تغییرات در ظرفیت­های تأمین مالی شرکت­ها را به­عنوان یک رویداد بیرونی در نظر ‌می‌گیرد که می ­تواند بر تغییرات سرمایه ­گذاری، تأمین مالی و تصمیم­های کیفیت گزارشگری مالی شرکت تأثیرگذار باشد.

سومین دیدگاهی که منجر به اهمیت و ضرورت انجام این پژوهش می­ شود آن است که در راستای ادامه کار پژوهش­گران پیشین (به­عنوان نمونه، گان، ۲۰۰۷؛ بنملچ و برگمن، ۲۰۰۹؛ چانی و همکاران، ۲۰۱۲؛ و بالاکریشنان و همکاران، ۲۰۱۴) در خارج از کشور، این موضوع را در ایران بررسی می­ کند که تأثیر وثیقه بر تصمیم­های سرمایه ­گذاری و تأمین مالی شرکت­ها چگونه است.